معرفی قلعه ساسانی هفت دختر گل خندان

شهرستان پردیس در شمال شرقی استان تهران دارای جاذبه های گردشگری فراوانی است که تیم رسانه ای پردیس خبر در ایام نوروز به معرفی آن بطور روزانه خواهد پرداخت.

به گزارش پایگاه خبری صبح پردیس، یکی از جاذبه های گردشگری در دل طبیعت شهرستان پردیس دژ گل خندان می باشد. معمولا دژها در زمان های گذشته نقش دفاعی از شهر ها و روستا ها ایفا می کرده اند. محل ساخت این دژ ها در مراتع و بلندی صخره ها بوده و علت ساخت این دژ ها روی ارتفاعات؛ تسلط بیشتر نظامیان از درون قلعه بر دشمنان بوده است. نام دیگر دژ گل خندان ، دژ هفت دختر می باشد. قدمت این دژ به دوران ساسانیان باز می گردد‌. البته رونق و مرمت این دژ مربوط به دوران بعد از اسلام (در قرن۱۴) است.

این دژ در نزدیکی تهران و اطراف شهرستان پردیس و روستا گل خندان قرار گرفته، در حال حاضر تنها قسمت باقی مانده از این قلعه، دیوار های بلندی به ارتفاع ۲۰ متر است.

دژ گل خندان روی ارتفاعات تپه ای که محل بهم پیوستن دو رودخانه بومهن و رودهن می باشد، قرار دارد. در گذشته برای استحکام سازی نظامی این دژ در مقابل دشمنان و آگاهی از اتفاقات اطراف در هر چهار طرف این قلعه، یک برج را ایجاد کرده اند. بسیاری از آثار باستانی کشف شده از این قلعه به دوران ساسانیان تعلق دارد. البته آثاری هم از دوران بعد از اسلام نیز در این دژ یافت شده است.

اگر علاقمند به بازدید از دژ گل خندان هستید؛ می‌توانید برای دسترسی به این مکان زیبا و تاریخی از چهار و نیم کیلومتری جاده جنوب تهران به بومهن بروید و سپس از دامنه تپه ماهورهای شرقی رودخانه سیاه عبور کنید. قلعه گل خندان در ضلع شمالی و انتهای رودخانه رودهن که به رودخانه سیاه وصل می شود، در قسمت جنوب روستا گل خندان جدید و در حدود ۲۰۰ کیلومتری روستا گل خندان قدیم قرار دارد. مسیر دیگری که می تواند شما را به این جاذبه برساند؛ حرکت از تهران به دماوند است که باید ۶۵ کیلومتر مسافت طی کنید و وارد اتوبان بابایی شوید، بعد از عبور از بزرگراه زین الدین یاسینی به ابتدای جاده دماوند یا آزادراه تهران _ پردیس خواهید رسید، پس از آنکه به بومهن رسیدید می توانید از داخل شهر حرکت نمایید یا می‌توانید از بزرگراه کنارگذر جنوبی بومهن مسیر خود را تغییر دهید.

قدمت دژ گل خندان در سال ۱۳۵۳ توسط میراث فرهنگی مشخص شده و تحقیقاتی درباره آثار کشف شده در این مکان نیز بدست آمده است. اما این اطلاعات دقیق و مشخص نیستند. کاوش مجدد کارشناسان میراث فرهنگی با بودجه تعیین شده برای کسب اطلاعات دقیق تر درباره قدمت و مرمت این بنا در سال ۱۳۸۵ انجام شده است.

با توجه به تحقیقات صورت گرفته، سکونت در دژ گل خندان از قرن دوم هجری تا ابتدای دوره صفوی وجود داشته است. همانطور که پیشتر گفته شد؛ ساخت این قلعه به دوران ساسانیان باز می گردد. از جمله آثار کشف شده در این دژ، یافتن سندی کهن مربوط به این قلعه است. سکه ای از جنس نقره و ضرب شده در اصفهان، مربوط به قرن دوم قمری تا هشتم میلادی در این قلعه یافت شده است. روی سکه تاریخ ۱۹۷ هجری حکاکی شده که مربوط به قرن دوم هجری و دوران حکومت هارون الرشید عباسی می باشد. البته در مورد ساکنین این دژ در سال های پیش از قرن نهم قمری اطلاعاتی در دسترس نمی باشد.

یکی از قدیمی ترین منابع مرتبط با دژ گل خندان نوشته ای درباره گیلان و دیلمستان به نوشته تاریخ نویس ظهیرالدین مرعشی می باشد. قلعه گل خندان به لحاظ استراتژیک اهمیتی ندارد. اما این قلعه نقش بسیار مهمی برای کامل کردن پازل مرتبط با تاریخچه مناطقی مانند: ری، تهران و دماوند داشته است.

بهترین زمان بازدید از دژ گل خندان این مکان تاریخی و کهن فصل بهار است. به علت آب و هوای خوب و خنک و قرار گرفتن روی ارتفاعات؛ بهترین زمان برای بازدید و تفریح از این جاذبه؛ فصل بهار می باشد.

برای بازدید از دژ گل خندان احتیاجی به تهیه بلیط و پرداخت هزینه ورودی نیستید. بازدید از این مکان تنها چند ساعت از زمان شما در طول روز صرف خواهد کرد. شما می توانید در هر روز از هفته به بازدید از این مکان زیبا سفر کنید و از آن لذت ببرید.

امکان بازدید از دژ گل خندان برای گردشگران غیر تهرانی و خارجی و داخلی وجود دارد. درست است که بازدید از این مکان احتیاج به زمان زیادی ندارد، اما می توانید علاوه بر بازدید از قلعه گل خندان از دیگر جاذبه های اطراف آن نیز بهره مند شوید.

«دژ گلخندان بر بالای یک صخره بنانهاده شده و بقایای برج و باروی یک دژ عظیم در آن باقی‌مانده است. در چهار گوشه این دژ چهار بر، برج توپر بالاآمده است که برج‌های واقع در جبهه شمال غربی نسبت به دیگر برج‌های این دژ آسیب‌دیده‌اند.»

در محوطه این دژ تاریخی سفال‌هایی به‌دست‌آمده که متعلق به اواخر دوره ساسانی است و قدمت برخی از این سفال‌ها به قرن ۱۰ هجری می‌رسد، «در سال ۱۳۵۳، «حسن قراخانی» از کارشناسان اداره کل باستان‌شناسی آن زمان دژ گلخندان را تعیین حریم کرد، اما در جهت سامان‌دهی و مرمت برج اقدامی صورت نگرفت.»

در تهیه طرح مرمت دژ گلخندان به اصول معماری ساسانی و استفاده از ملات به‌کاررفته در آن چون گچ، ساروج و سنگ توجه شده و بنا مطابق با شکل قدیمی بازسازی می‌شود.

در کتاب «حبیب‌السیر»، نوشته «غیاث‌المحمد خان مسیر» این دژ تاریخی این‌گونه توصیف‌شده است:

قلعه‌ای همچو قلعه الوند / کُنگرش ایمن از کمند گزند

ساحت او سپهر مینا فام / گلخندان، گلشن بهرام

در پایان آنچه مهم است حفظ و نگهداری اماکن تاریخی و گردشگری کشور بویژه در ایام نوروز است؛ در این مهم کوشا باشیم.

انتهای پیام/